Taken uitslagvaststelling
Dit onderdeel van de Toolkit Verkiezingen bevat informatie voor het hoofdstembureau (HSB) en het centraal stembureau (CSB) over de taken voor het vaststellen van de uitslag. Hieronder staan de verschillende taken benoemd, met bijbehorende instructies.
Voorbereiding taken CSB uitslagvaststelling
-
15 september 2025
-
De Kiesraad stelt voor elke verkiezing controleprotocollen op voor het GSB, HSB (indien van toepassing), nationaal briefstembureau (indien van toepassing) en CSB.
Zie voor de controleprotocollen voor het GSB de pagina organisatie stemming en telling.De controleprotocollen bevatten op alle niveaus controles op de juiste werking en het juiste gebruik van de uitslagenprogrammatuur. Daarnaast is een onderdeel van het controleprotocol voor het CSB erop gericht om fouten in de uitslagen van de GSB’s op te sporen. Het GSB kan deze uitslag dan eventueel aanpassen in een nieuwe zitting. De controleprotocollen dragen bij aan een uitslag met minder fouten. De Kiesraad maakt in de Staatscourant het controleprotocol bestemd voor het HSB en CSB openbaar.
Art. O 6, derde lid, P 1d, derde lid en P 20a, tweede lid, van de Kieswet
- Bekijk controleprotocol NBSB O 17 tweede lid, beschikbaar eind augustus
- Bekijk controleprotocol HSB O 6 derde lid, beschikbaar eind augustus
- Bekijk controleprotocol CSB P 1d, derde lid en P 20a, tweede lid, beschikbaar eind augustus
- Bekijk controleprotocol GSB, Na 27, derde lid, beschikbaar eind augustus
-
Taken nationaal briefstembureau
-
Informatie volgt in augustus
-
September - oktober 2025
-
Taken HSB uitslagvaststelling
-
Maandag 3 november 2025
-
Besloten zitting HSB van een kieskring tot vaststelling van het kieskringtotaal; opmaken proces-verbaal O 7.
Art. O 4, O 5, O 5a, O 6, eerste lid en art. O 7, van de Kieswet
-
HSB maakt proces-verbaal O 7 met digitaal uitslagbestand zonder ondertekening elektronisch openbaar en legt een afschrift ter inzage op het gemeentehuis.
Art. O 8 en O 9, van de Kieswet
- Bekijk Instructie overdracht documenten van HSB naar CSB, beschikbaar in september
-
Overbrengen processen-verbaal, digitaal uitslagbestand en evt. corrigenda naar het CSB.
Art. O 10 van de Kieswet
-
Taken CSB uitslagvaststelling (Kiesraad)
-
Vanaf 30 oktober 2025
-
De Kiesraad controleert of de processen-verbaal zijn gepubliceerd op de gemeentelijke website.
-
Deze data-analyse vindt plaats op basis van indicatoren uit het controleprotocol CSB. Dit levert een lijst van stembureaus op met onverklaarde verschillen die niet twee keer geteld zijn en opmerkelijke uitslagen die nog eens bekeken zouden moeten worden. Het CSB beslist over het al dan niet doen van een terugverwijzing voor een nieuwe zitting van het GSB, uiterlijk maandag 3 november 12.00 uur.
-
Burgers kunnen bij het centraal stembureau schriftelijk melding maken van fouten in een proces-verbaal van een stembureau of het gemeentelijk stembureau. Deze worden onderzocht en doorgezet naar de gemeente: uiterlijk woensdag 5 november 12.00 uur.
Art. P 1b van de Kieswet
-
Naast het controleren van de resultaten van de stembureaus die uit de data-analyse naar voren komen, moet op basis van het controleprotocol ook de papieren processen-verbaal gecontroleerd worden. Het CSB moet ervan overtuigd zijn dat er een betrouwbare uitslag voorligt. In het controleprotocol is beschreven wat redenen zijn voor het doen van een terugverwijzing. Dit kan een bijzonderheid zijn, een bezwaar tijdens een zitting of een onleesbaar proces-verbaal.
-
Het centraal stembureau controleert de uitslag en draagt zo nodig het gemeentelijk stembureau op een mogelijke fout in de telling te onderzoeken. Dit verzoek wordt zo snel mogelijk na besluit over de terugverwijzing aan het GSB gestuurd.
Art. P 1, P 1d en P 1e van de Kieswet
-
Het centraal stembureau stelt de uitslag van de verkiezing definitief vast. Voordat dit kan, controleert het centraal stembureau de uitslagen van de gemeentelijk stembureaus. In onderdeel A van het controleprotocol staan deze controles beschreven. Zo is voor iedereen in het verkiezingsproces duidelijk wat het centraal stembureau controleert. Dit maakt ook duidelijk waarom en wanneer het centraal stembureau om nader onderzoek vraagt. Daarnaast controleert het centraal stembureau de verkiezingssoftware door de optelling en de zetelverdeling handmatig te berekenen (met onderdeel B en C van dit protocol).
Art P 1d, van de Kieswet
- Bekijk controleprotocol CSB , beschikbaar eind augustus
-
Het CSB stelt het corrigendum vast bij het proces verbaal van het HSB. HSB dient hiervan een afschrift te ontvangen. De Kiesraad publiceert alle corrigenda bij de processen verbaal van de HSB’s (de processen-verbaal P 1f), de aangepaste eml, en de csv-bestanden direct op zijn website en stuurt alle HSB’s indien van toepassing een link naar de publicatie die de HSB hun eigen website bij de O7 kunnen plaatsen. Daarnaast krijgen de HSB’s van de Kiesraad een getekend exemplaar toegestuurd voor de ter inzagelegging. Publicatie kan op deze manier sneller en biedt derden de mogelijkheid eventuele fouten in de P22 te signaleren. Overigens is het de verwachting dat de publicatie pas kort voor de zitting van het CSB op vrijdag 7 november zal kunnen plaatsvinden.
Art P 1f en P1g en O8 en O9 van de Kieswet
-
De openbare zitting van het centraal stembureau tot vaststelling van de uitslag vindt plaats. Proces-verbaal P 22 wordt opgemaakt en ondertekend.
Art. P 20, eerste en tweede lid, P 20a, eerste lid, P 21 en P 22, eerste lid, van de Kieswet
-
Het centraal stembureau maakt proces-verbaal P 22 met digitaal uitslagbestand zonder ondertekening elektronisch openbaar en legt een afschrift ter inzage. De processen-verbaal en eventuele corrigenda worden overgebracht naar de Tweede Kamer.
Art. P 23 en P 24 van de Kieswet
-
De voorzitter van het centraal stembureau stelt benoemden schriftelijk in kennis van hun benoeming en geeft tegelijk schriftelijk kennis van de benoeming aan de Tweede Kamer.
Art. V 1, eerste en derde lid, van de Kieswet
Na overdracht aan het vertegenwoordigend orgaan (Tweede Kamer) doet de commissie geloofsbrieven onderzoek en besluit over toelating leden (art. V 4, eerste lid, van de Kieswet). Dit gebeurt uiterlijk op dinsdag 11 november 2025. Op woensdag 12 november treedt de oude Tweede Kamer af en treedt de nieuwe Tweede Kamer aan (art. C 4, tweede lid, van de Kieswet).
Hertelling/herstemming
Indien het vertegenwoordigend orgaan besluit tot een hertelling vindt deze plaats op zaterdag 8 november 2025. Het CSB houdt dan een nieuwe zitting om de uitslag vast te stellen op maandag 10 november 2025.
-
Centraal stembureau vernietigt ingeleverde kandidatenlijsten en bijbehorende stukken, met uitzondering van de instemmingsverklaringen en maakt daarvan proces-verbaal op.
Art. I 19 van de Kieswet
-
Centraal stembureau schrapt uit het register de geregistreerde aanduidingen die niet waren geplaatst boven een geldige kandidatenlijst.
Art. G 3, zevende lid van de Kieswet
-