Zetelverdeling over partijen
Zodra alle stemmen zijn geteld, verdeelt de Kiesraad (als centraal stembureau) de zetels en restzetels over de partijen. Daarvoor stelt het eerst de kiesdeler vast. Die is nodig om te berekenen hoeveel volle zetels een partij heeft behaald. De zetels die daarna overblijven, heten restzetels. Die worden verdeeld volgens het systeem van de grootste gemiddelden.
Verdeling 'volle zetels'
Via deze stappen verdeelt de Kiesraad de volle zetels:
- Allereerst stelt de Kiesraad het totaal aantal stemmen van alle deelnemende partijen op lijst- en op kandidaatsniveau vast.
- Dit totaal aantal stemmen deelt de Kiesraad vervolgens door het aantal parlementszetels (31) voor Nederlandse Europarlementariërs. Het getal dat daaruit komt is de kiesdeler.
- Het aantal keer dat een partij de kiesdeler haalt, bepaalt hoeveel volle zetels de partij krijgt.
Nadat de volle zetels zijn verdeeld, blijven er altijd nog zetels over. Dit zijn restzetels. Deze restzetels verdeelt de Kiesraad volgens het 'systeem van de grootste gemiddelden'.
Zie Artikel P 7 Kieswet
Verdeling van restzetels
De verdeling van restzetels volgens het systeem van de grootste gemiddelden werkt als volgt:
- Voor alle partijen berekent de Kiesraad hoeveel stemmen per zetel een partij had moeten krijgen om 1 extra zetel te behalen. Hiervoor deelt het het totale aantal op de partij uitgebrachte stemmen door het aantal behaalde volle zetels + 1
- De uitkomsten van deze berekening zijn gemiddelden. Die worden op volgorde gezet van groot naar klein.
- De eerste restzetel gaat naar de partij met het grootste gemiddelde.
- Als er nog meer restzetels te verdelen zijn, berekent de Kiesraad opnieuw het gemiddelde van de partij die de eerste restzetel heeft gekregen. Het rekent daarvoor nu met het aantal volle zetels, de restzetel en één extra restzetel.
- Dit herhaalt de Kiesraad totdat alle restzetels verdeeld zijn.
Alleen partijen die ten minste 1 volle zetel hebben behaald, komen in aanmerking voor een restzetel.
Als 2 of meer partijen evenveel stemmen hebben gekregen en er niet voldoende restzetels zijn voor al deze partijen, wordt er geloot welke partij de restzetel krijgt.
Zie Kieswet art. P 14.
Bijzondere situaties: volstrekte meerderheid en lijstuitputting
Als een partij meer dan de helft van de stemmen heeft behaald (dus een 'volstrekte meerderheid'), maar niet meer dan de helft van de zetels krijgt, dan krijgt deze een (rest)zetel extra.
Heeft een partij niet voldoende kandidaten beschikbaar om de haar toegewezen zetels te bezetten, dan gaan deze 'overtollige' zetels over op andere partijen door toepassing van het systeem van de grootste gemiddelden.
Zie Artikel P 9 Kieswet en Artikel P 5 Kieswet tot en met Artikel P 14 Kieswet