Eilandsraden

Sinds 10 oktober 2010 zijn Bonaire, St Eustatius en Saba als Caribisch Nederland onderdeel van Nederland en geldt voor verkiezingen op deze eilanden de Nederlandse Kieswet.  De laatste verkiezingen voor de eilandsraden vonden plaats op 15 maart 2023.

Beeld: Kiesraad
Uitslagen verkiezingen BES-eilanden

Eilandsraad

De eilandsraad is een orgaan van gekozen volksvertegenwoordigers binnen de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba en voorheen binnen de Nederlandse Antillen. De eilandsraad controleert het Bestuurscollege bestaande uit een gezaghebber en meerdere eilandgedeputeerden. De eilandsraad is vergelijkbaar met de gemeenteraad en wordt ook net als die raad voor 4 jaar rechtstreeks gekozen.

Aantal leden

Het aantal leden van de eilandsraden varieert per eiland. Wel is het aantal altijd oneven.

  • Bonaire: 9 zetels
  • Sint Eustatius: 5 zetels
  • Saba: 5 zetels

Kiesgerechtigdheid

De leden van de eilandsraden worden gekozen door degenen die:

  • op de dag van stemming minimaal 18 jaar zijn
  • op de dag van kandidaatstelling ingezetene zijn van het openbaar lichaam (eiland).

Onder ingezetene wordt iemand verstaan die is ingeschreven in de basisregistratie personen. Dit geldt ook voor niet-Nederlandse inwoners die minimaal 5 jaar legaal in Nederland verblijven. Het hebben van de Nederlandse nationaliteit is dus geen voorwaarde om te stemmen voor de eilandsraadsverkiezingen.

Kieskringen en centraal stembureau

Voor de 3 eilandsraadsverkiezingen vormt het grondgebied van elk afzonderlijk eiland één kieskring. Per eiland is er één centraal stembureau is.
Dit centraalstembureau vervult een aantal taken in het verkiezingsproces voor:

  • de registratieprocedure van de naam van de politieke partij
  • de kandidaatstelling
  • vaststelling verkiezingsuitslag
  • voorziening in vacatures

Het centraalstembureau bestaat uit 5 leden, waaronder een voorzitter en een plaatsvervangend voorzitter. Ook worden 3 plaatsvervangende leden benoemd. De gezaghebber is voorzitter. Het bestuurscollege benoemt de leden en plaatsvervangende leden van het centraal stembureau voor de eilandsraadsverkiezingen voor een periode van 4 kalenderjaren.

Registratie politieke partijen

Lokale politieke partijen die onder een bepaalde naam (in de wet heet dit: aanduiding) willen deelnemen aan eilandsraadsverkiezingen, moeten deze aanduiding laten registreren bij het centraal stembureau van het eiland. Geregistreerde aanduidingen voor de Tweede Kamerverkiezingen hebben in principe doorwerking naar de eilandsraadsverkiezingen. Dit betekent dat in deze gevallen geen nieuwe registratie van de aanduiding nodig is bij het centraal stembureau van het eiland. Zie voor deze aanduidingen het register met aanduidingen voor de Tweede Kamer op deze website. Daarnaast hebben geregistreerde aanduidingen voor de eilandsraadsverkiezingen doorwerking naar de verkiezingen voor de kiescolleges voor de Eerste Kamer.

Kandidaatstelling

Politieke partijen die deel willen nemen aan de verkiezingen leveren op de dag van kandidaatstelling hun kandidatenlijsten in bij het centraal stembureau voor de verkiezing van de leden van de eilandsraden. 

Waarborgsom kandidaatstelling

Politieke groeperingen die nog niet zijn vertegenwoordigd in de huidige eilandsraad moeten voor de kandidaatstelling een waarborgsom van USD 225,- betalen op een daarvoor speciaal geopende rekening van het openbaar lichaam. De waarborgsom wordt terugbetaald als de partij minimaal 75% van de kiesdeler behaalt. De waarborgsom wordt ook terugbetaald als een partij geen geldige lijst heeft ingeleverd.

Stembureaus

De openingstijden van de stembureaus zijn van 's ochtends 07.30 uur tot 's avonds 21.00 uur. Alleen bijzondere stembureaus kunnen eerder opengaan, maar mogen niet later sluiten dan 21.00 uur. Het bestuurscollege is verplicht minimaal 25% van de stembureaus geschikt te maken voor kiezers met een beperking.

Stemmen

Kiezers op Bonaire, Sint Eustatius en Saba krijgen uiterlijk 14 dagen voor de verkiezingen op hun huisadres een uitnodiging om te stemmen: een stempas. Met een stempas kan een kiezer in elk stembureau op zijn eiland stemmen.

Volmacht

Kiezers kunnen iemand anders machtigen die op de dag van stemming voor hen stemt: dit heet stemmen bij volmacht. Dit kan op 2 manieren. Bij een onderhandse volmacht machtigt iemand via zijn stempas een andere kiezer om voor hem zijn stem uit te brengen. Het initiatief hiertoe moet bij de volmachtgever liggen en niet bij een politieke partij of bijvoorbeeld bij een kandidaat . Ronselen van volmachten is een strafbaar feit. Bij een schriftelijke volmacht moet de kiezer een schriftelijk verzoek indienen bij de gezaghebber (het bestuurskantoor) om een andere kiezer te machtigen tot het uitbrengen van zijn stem. Bij het stemmen met een onderhandse volmacht moet een kopie van het identiteitsdocument van de volmachtgever worden getoond.

Identificatieplicht

Kiezers die hun stem uitbrengen, moeten zich legitimeren met een identiteitsdocument. Dit identiteitsdocument mag maximaal 5 jaar verlopen zijn op de dag van de stemming.

Verkiezingsuitslag

Kort na de verkiezing stelt het hoofd/centraal stembureau de uitslag vast en bepaalt de zetelverdeling. De uitslagen van eilandsraadsverkiezingen staan in de databank verkiezingsuitslagen van de Kiesraad.

Benoemingen

Het centraal stembureau op het betreffende eiland benoemt de eilandsraadsleden. Als een kandidaat bij de verkiezing benoemd is, beoordeelt de eilandsraad of de benoemde kandidaat kan worden toegelaten als lid van de eilandsraad. Er wordt dan gekeken of hij/zij aan de vereisten voor het lidmaatschap voldoet. Ook wordt beoordeeld of hij/zij geen nevenactiviteiten vervult die niet samen gaan met het lidmaatschap van de eilandsraad. Dit onderzoek wordt geloofsbrievenonderzoek genoemd.

Provinciale statenverkiezingen en waterschapsverkiezingen

In het Europese deel van Nederland worden, tegelijkertijd met de eilandsraadsverkiezingen, verkiezingen gehouden voor de leden van provinciale staten en van het algemeen bestuur van de waterschappen. Hier vindt u meer informatie over de Provinciale Statenverkiezingen en over de waterschapsverkiezingen.