Advies Kiesraad: Snellere tussentijdse verkiezingen vragen om permanente gereedheid
De Kiesraad ziet mogelijkheden om tussentijdse Tweede Kamerkiezingen eerder te laten plaatsvinden. Daarvoor is het nodig om keuzes te maken en te investeren in permanente gereedheid. De Kiesraad adviseert om de grondwettelijke termijn van drie maanden tot de eerste samenkomst van de Tweede Kamer als uitgangspunt te nemen. Dit betekent dat de totale voorbereidingsperiode moet worden verkort van ruim 150 dagen tot 90 dagen.
Wim Kuijken, voorzitter Kiesraad: “Om de voorbereidingstijd van tussentijdse verkiezingen te verkorten zijn fundamentele keuzes nodig. Alle betrokkenen zouden moeten zorgen dat ze altijd klaar zijn voor een tussentijdse verkiezing. Dat geldt voor politieke partijen, gemeenten, kiezers en de Kiesraad. Er zijn verschillende maatregelen nodig, rekening houdend met de waarborgen toegankelijkheid en uitvoerbaarheid van het verkiezingsproces. Het is aan de wetgever om hierin afwegingen te maken.”
Vakanties
Om het verkiezingsproces te verkorten tot 90 dagen is het allereerst van belang om minder rekening te houden met vakantieperiodes. De Kiesraad adviseert om de dag van stemming wel altijd buiten de vakanties te houden. De voorbereiding kan eventueel wel binnen vakantieperiodes plaatsvinden. Daarvoor zijn investeringen nodig in voldoende beschikbaarheid van mensen en middelen.
Registratie nieuwe partijen
Partijen kunnen het hele jaar door hun partijnaam en logo registreren bij de Kiesraad. Zij kunnen dus rekening houden met een tussentijdse verkiezing. De Kiesraad ziet daarom mogelijkheden om de termijn voor registratie te verkorten. Dat kan door de registratie van nieuwe politieke partijen te sluiten direct na een val van het kabinet. Of door registratie te combineren met kandidaatstelling.
Verkiezingen als structurele taak
Om het verkiezingsproces te kunnen verkorten is het essentieel dat er meer structurele aandacht is van alle betrokkenen voor de organisatie van verkiezingen. Betrokkenen moeten altijd klaar zijn voor verkiezingen, ook als er geen verkiezingen gepland zijn in een bepaald jaar. Hiervoor zijn een impuls en investering in een robuuste organisatie nodig. Denk bijvoorbeeld aan het meer structureel regelen van vrijwilligers en kunnen aanwijzen van locaties van stembureaus door gemeenten. Ook politieke partijen zouden structureel voorbereid moeten zijn op een verkiezing, bijvoorbeeld met een kandidatenlijst en een verkiezingsprogramma. En er moet instrumentarium worden ontwikkeld om de voorbereiding van alle betrokkenen in het verkiezingsproces te verlichten. Een voorbeeld hiervan is een digitaal briefstembewijs voor kiezers in het buitenland.
In een tweede advies zal de Kiesraad dieper ingaan op de uitvoeringsconsequenties. Om te kijken wat er nodig is om dat wat mogelijk is ook haalbaar te maken.