Advies Kiesraad: woensdag 29 oktober eerste reële optie voor Tweede Kamerverkiezing
Minister-president Schoof heeft op 3 juni het ontslag van het kabinet aangeboden aan Zijne Majesteit de Koning. Er volgt een vervroegde Tweede Kamerverkiezing. De Kiesraad adviseert het kabinet over een verkiezingsdatum. Die datum moet passen binnen de termijnen zoals die zijn vastgelegd in de Grondwet en de Kieswet, en uitvoerbaar zijn.
De Kiesraad ziet woensdag 29 oktober 2025 als eerste reële optie om de verkiezing te houden. De Kiesraad heeft dit geadviseerd aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Het kabinet stelt de verkiezingsdatum vast op voorstel van de minister van BZK.
Wim Kuijken, voorzitter Kiesraad: “Bij het bepalen van een geschikte verkiezingsdatum houden we met verschillende zaken rekening. Allereerst zijn we natuurlijk gehouden aan de wettelijke termijnen in de Kieswet. Ook hebben gemeenten tijd nodig om verkiezingen zorgvuldig te kunnen organiseren. Denk aan het werven en trainen van voldoende vrijwilligers en het vinden van voldoende geschikte stemlocaties. Voor kiezers in het buitenland moet er voldoende tijd zijn om zich te kunnen registreren en tijdig een briefstembewijs te ontvangen. Daarnaast hebben politieke partijen tijd nodig om zich voor te bereiden op de verkiezing. En tot slot letten we op vakanties. Alles afwegende ziet de Kiesraad woensdag 29 oktober als eerste reële optie voor de verkiezing.”
Wettelijke termijnen, uitvoerbaarheid en vakanties
De termijnen in de Kieswet tellen op tot een benodigde voorbereidingstijd van ongeveer 3,5 maand. Bij een regulier geplande verkiezing is de voorbereidingstijd voor gemeenten ongeveer 6 tot 9 maanden. Bij een vervroegde verkiezing moeten gemeenten hun voorbereidingen flink versnellen.
De Kiesraad heeft data in de eerste helft van oktober overwogen als mogelijke verkiezingsdatum, in het bijzonder woensdag 8 oktober. Dit zou echter tot gevolg hebben dat de kandidaatstelling tijdens het zomerreces plaatsvindt. De eerste samenkomst van de nieuwe Tweede Kamer zou dan tijdens het herfstreces plaatsvinden. En gelet op de beperkte tijd die er is, zou het onzeker zijn of de briefstembewijzen voor de kiezers in het buitenland tijdig verzonden kunnen worden. De uitslagvaststelling zou deels in de herfstvakantie plaatsvinden. Om deze redenen adviseert de Kiesraad deze datum niet. De herfstvakantie maakt een verkiezing op woensdag 15 of 22 oktober minder wenselijk.
Indien de wens is om de vervroegde Tweede Kamerverkiezing zo snel als mogelijk te laten plaatsvinden, adviseert de Kiesraad daarom woensdag 29 oktober als verkiezingsdag.
Ontbindingsbesluit
De datum waarop de verkiezing plaatsvindt, hangt af van het officiële Koninklijk Besluit waarin de Tweede Kamer wordt ontbonden. In dit ontbindingsbesluit wordt de dag van kandidaatstelling bepaald, de dag waarop politieke groeperingen hun kandidatenlijsten moeten inleveren bij de Kiesraad. Volgens de Kieswet vindt 44 dagen na de dag van kandidaatstelling de verkiezing plaats.
Er kan enige tijd zitten tussen de val van het kabinet en de ondertekening van het ontbindingsbesluit. Dit biedt de mogelijkheid om, rekening houdend met bovenstaande overwegingen, een geschikte verkiezingsdatum te bepalen.