Advies over experimenten
De Kiesraad heeft op verzoek van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een advies uitgebracht over twee beoogde experimenten. Het ene experiment maakt het mogelijk om kiezers in het buitenland een (nieuw model) stembiljet per e-mail toe te sturen – nu krijgen zij dit nog via de gewone post toegestuurd. Het andere experiment voorziet in het centraal tellen van de stembiljetten in de gemeente – en niet meer apart in alle afzonderlijke stembureaus. Op hoofdlijnen kan de Kiesraad met beide experimenten instemmen, maar heeft wel enkele kanttekeningen.
Op het nieuw type stembiljet dat in het experiment wordt gebruikt, kleurt de kiezer twee vakjes in, één voor de partij, en één voor een kandidaat (althans een nummer dat met die kandidaat correspondeert). De Kiesraad vindt dat bij het tellen van de nieuwe stembiljetten alleen de stembiljetten meegeteld moeten worden waarop de kiezer een stem op een partij en op een kandidaat heeft uitgebracht. Daarnaast wordt geadviseerd regels op te nemen over het elektronisch toesturen van de kandidatenlijst aan kiezers en het moment van toezending van het stembiljet.
Centraal tellen van stemmen
In enkele gemeenten zal geëxperimenteerd worden met het centraal tellen van de stemmen. Alleen de ‘sneltelling’, op het niveau van de partij, vindt dan nog in de afzonderlijke stembureaus plaats. Het tellen van de stemmen op kandidaatsniveau gebeurt op een of enkele centrale locaties. De Kiesraad adviseert om in dit geval op tijd aan de kiezers te communiceren waar centrale tellingen plaatsvinden. Ook heeft de Kiesraad enkele concrete aanbevelingen, bijvoorbeeld rond de overdracht van de stembiljetten, het opmaken en de bekendmaking van de processen-verbaal met de uitslagen.
Kieswet
In meer algemene zin adviseert de Kiesraad bij het houden van experimenten niet meer af te wijken van de Kieswet dan voor het experiment noodzakelijk is. Ook vraagt de Raad aandacht voor het feit dat niet alle resultaten straks aan het experiment kunnen worden toegeschreven. Tot slot wordt geadviseerd het onderzoek naar nieuwe papieren stembiljetten vooralsnog niet stop te zetten.