Algemeen Overleg Tweede Kamer over kiesrecht en verkiezingen
Op 9 december vond in het gebouw van de Tweede Kamer een Algemeen Overleg plaats tussen de kamercommissie voor Binnenlandse Zaken en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de heer Donner. Voorafgaand aan dit overleg sprak de commissie op 7 december met een delegatie van de Kiesraad. Onderwerpen die de revue passeerden waren: identificatieplicht, kiezers in het buitenland, stemmachines, elektronische apparatuur bij het tellen van stemmen, peilingen, vormgeving stembiljet, stemmen op zondag, uitslagensoftware verkiezingen en wijzigingen Kieswet
Toepassing ID plicht
De SP gaf aan te voelen voor een vrijstelling van de ID-plicht voor het stemmen in het eigen stembureau; Minister Donner gaf aan de onderliggende motieven te begrijpen, maar er toch niet voor te voelen. Hij gaf tevens aan de huidige regeling, waarbij ook met een maximaal vijf jaar verlopen ID-bewijs kan worden gestemd, te zullen handhaven bij de komende provinciale statenverkiezingen.
Uitoefening kiesrecht door Nederlanders in het buitenland
Vrijwel alle fracties bepleitten wijzigingen in de huidige procedure, waardoor het gemakkelijker wordt om vanuit het buitenland te stemmen en meer Nederlanders die in het buitenland verblijven zich verbonden zullen voelen met Nederlandse Tweede Kamer verkiezingen; Minister Donner gaf aan voorjaar 2011 met voorstellen te zullen komen.
Stemmachines
Verschillende fracties pleitten er, in navolging van de Kiesraad, voor dat minister Donner op korte termijn kwaliteitseisen formuleert waaraan deze machines zouden moeten voldoen. Minister Donner formuleerde enerzijds enkele meer algemene eisen (o.m. transparant, controleerbaar, onbeïnvloedbaar, waarborging stemgeheim), maar gaf aan niet te voelen voor het thans formuleren van technische specificaties.
Electronische apparatuur bij het tellen van stemmen
Verschillende fracties onderstreepten het belang van het goed tellen van stembiljetten. Ook gaven ze aan met belangstelling te wachten op de uitkomsten van het onderzoek dat het ministerie thans uitvoert naar een ander – electronisch telbaar – stembiljet. Minister Donner gaf aan medio volgend jaar de Kamer terzake nader te zullen informeren.
Peilingen
Enkele fracties (PvdA en D66) pleitten ervoor om regels te stellen met betrekking tot peilingen in verkiezingstijd, aangezien hiervan beïnvloeding van kiezers uit kan gaan. Gepleit werd in dit verband onder meer voor een wettelijk verbod voor tenminste de dag van stemming. Minister Donner vond het niet primair op de weg van het Kabinet liggen om terzake met voorstellen te komen. Wel deed hij de toezegging om de Kamer voorjaar 2011 te zullen informeren over de situatie in andere Europese landen.
Inrichting stembiljet
Vrijwel alle fracties pleitten ervoor om de herkenbaarheid van partijen op het stembiljet te vergroten, bijvoorbeeld door het gebruik van partijlogo’s. De minister gaf aan het belang hiervan te zien en deed de toezegging dit punt te zullen meenemen in het onderzoek naar vernieuwing van het stembiljet waarover hij de Kamer medio volgend jaar hoopt te informeren.
Stemmen op zondag
Enkele fracties (met name D66 en PvdA) pleitten voor het stemmen op zondag. Zij wezen er in dat verband op dat in het merendeel van de EU-landen op dit moment reeds op die dag wordt gestemd. Enkele andere fracties (vooral SGP en CDA) gaven aan hier niet voor te voelen. Minister Donner liet blijken niet enthousiast te zijn over het voorstel, in de wetenschap dat een deel van het electoraat principiële bezwaren heeft tegen het stemmen op zondag. Ook wees de minister op de vermoedelijk hogere kosten van het stemmen op zondag.
Uitslagensoftware verkiezingen
De SGP-fractie vroeg aandacht voor het advies van de Kiesraad om het gebruik van de OSV-software wettelijk te verankeren. Minister Donner gaf aan dit punt mee te willen nemen in de wijziging van de Kieswet die hem thans voor ogen staat, nu het wetsvoorstel inrichting verkiezingsproces niet bij de Kamer zal worden ingediend.
Incidentele wijziging Kieswet
Andere punten die de minister zou willen meenemen in dit wetsvoorstel dat tegen de zomer van 2011 gereed zou kunnen zijn voor verzending aan de adviesorganen en dat vervolgens in 2013 in werking zou kunnen treden:
- toestaan van andere kleur dan rood bij stemmen vanuit het buitenland;
- registratie van kiezers in het buitenland per e-mail;
- registratiemogelijkheid bij vertegenwoordigingen van Nederland op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten en briefstembureaus op meerdere locaties op deze eilanden;
- mogelijkheid van nationale waarnemers in stemlokalen.
Minister Donner gaf aan dat hij zich nog beraadt op het in het wetsvoorstel inrichting verkiezingsproces voorgenomen verbod voor kandidaat-leden van een vertegenwoordigend orgaan om lid te zijn van een stembureau.