Kiesdrempel, kiesdeler en voorkeurdrempel

Als politieke partijen minimaal een vastgesteld percentage van de stemmen moeten halen om een zetel te bemachtigen, dan spreekt men van een kiesdrempel. De kiesdrempel staat dus voor het aantal stemmen dat nodig is voor het behalen van één zetel. Zo moeten partijen in Duitsland 5% van de stemmen halen tenzij zij in ten minste 3 kiesdistricten een zogenoemd “Direktmandat” winnen. In Turkije is dit percentage zelfs 10%. Met een kiesdrempel wordt geprobeerd versplintering van het vertegenwoordigend orgaan (met veel kleine partijen) te voorkomen.

Nederland kent formeel geen kiesdrempel. Bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement is de kiesdrempel gelijk aan de kiesdeler. Anders dan bij deze verkiezingen kan een partij bij de waterschapsverkiezingen zonder de kiesdeler te halen wél een restzetel behalen (via het systeem van de grootste gemiddelden). Dit verschil wordt, evenals bij de gemeenteraadsverkiezingen, gerechtvaardigd door het feit dat bij die verkiezingen een kleiner aantal zetels te verdelen is.

Voorkeurdrempel

Na de verdeling van zetels over de partijen, stelt het centraal stembureau vast welke kandidaten zijn gekozen. Zetels worden in eerste instantie toegekend aan kandidaten die met voldoende voorkeurstemmen zijn gekozen. In dat geval moet de kandidaat wel de voorkeurdrempel hebben gehaald. De voorkeurdrempel voor de waterschapsverkiezingen is 25% van de kiesdeler.