Zetelverdeling over partijen
Het centraal stembureau (in dit geval de Kiesraad) verdeelt de zetels en restzetels over de partijen aan de hand van de aantallen daarop uitgebrachte stemmen. Daarvoor berekent het eerst de kiesdeler door het totale aantal geldige stemmen te delen door het aantal Kamerzetels. Het aantal 'volle' zetels dat direct aan een partij wordt toegekend, is gelijk aan het aantal keren dat de kiesdeler is gehaald.
Zetelverdeling ('volle zetels')
Hieronder wordt stapsgewijs uitgelegd hoe de zetels verdeeld worden na de stemming.
- Allereerst worden de stemtotalen van alle deelnemende partijen op lijst- en op kandidaatsniveau vastgesteld.
- Vervolgens wordt de kiesdeler berekend. Dat gebeurt door het totaalaantal op alle kandidaten uitgebrachte geldige stemmen te delen door 150 (= het aantal Kamerzetels). Het resultaat van deze deling wordt de kiesdeler genoemd.
- Vervolgens wordt gekeken hoe vaak de deelnemende partijen qua stemmenaantal de kiesdeler hebben gehaald. Het resultaat van deze deling geeft het aantal volle zetels dat door partijen is behaald.
Het aantal volle zetels zal in de praktijk altijd kleiner zijn dan 150. Resterende, nog te verdelen, zetels heten restzetels.
Restzetelverdeling
Hieronder wordt stapsgewijs beschreven hoe de restzetels verdeeld worden volgens het 'systeem van de grootste gemiddelden'.
- Eerst wordt voor alle partijen berekend hoeveel stemmen per zetel op een bepaalde partij zouden zijn uitgebracht als die partij één zetel extra zou krijgen. De op de partij uitgebrachte stemmen worden gedeeld door het aantal volle zetels plus 1.
- De uitkomsten van deze berekening zijn gemiddelden per zetel; zij worden naar grootte gerangschikt.
- De eerste restzetel gaat naar de partij met het grootste gemiddelde per zetel. Voor deze partij wordt opnieuw berekend wat het gemiddelde nu is, uitgaande van het aantal volle zetels, de toegewezen restzetel en weer één extra zetel.
- Als er nog een restzetel te verdelen is, wordt deze toegewezen aan de partij met nu het grootste gemiddelde.
-
Het centraal stembureau herhaalt de procedure totdat alle restzetels verdeeld zijn.
Alleen partijen die ten minste de kiesdeler hebben behaald, komen bij de restzetelverdeling in aanmerking. Als meerdere partijen gelijke gemiddelden hebben en er niet voldoende restzetels zijn voor toekenning ervan aan die partijen, wordt geloot welke partij de restzetel krijgt.
Zie ook Kieswet art. P 7 en Kieswet art. P 8.
Bijzondere situaties: volstrekte meerderheid en lijstuitputting
Als een partij meer dan de helft van de stemmen heeft (dus een ‘volstrekte meerderheid’) maar niet meer dan de helft van de zetels, dan krijgt deze een (rest)zetel extra. Heeft een partij niet voldoende kandidaten beschikbaar om de haar toegewezen zetels te bezetten, dan gaan deze 'overtollige' zetels over op andere partijen door toepassing van het systeem van de grootste gemiddelden.
Zie Artikel P 5 Kieswet tot en met Artikel P 14 Kieswet