Kan een kandidaat die is gekozen voor een bepaalde partij zich na toelating tot het vertegenwoordigend orgaan afsplitsen?

Een lid wordt namelijk op persoonlijke titel gekozen en behoudt bij afsplitsing zijn zetel. Wanneer het lid echter tussentijds het vertegenwoordigend orgaan verlaat (tijdelijk vanwege zwangerschap of ziekte, of permanent), wordt de opengevallen vacature vervuld door de kandidaat die het hoogst staat op de lijst waarop het vertrekkende lid is verkozen. Hierbij gaat het centraal stembureau uit van de lijstvolgorde zoals die na de verkiezing is vastgesteld (waarbij rekening is gehouden met voorkeursstemmen).

Ook als een lid geroyeerd of geschorst wordt door de politieke partij kan hij zijn zetel behouden. Een lid wordt namelijk op persoonlijke titel gekozen. De Kieswet biedt de politieke partij dan ook geen mogelijkheden om een lid te dwingen zijn zetel op te geven.

Eigen fractienaam

De naamvoering van fracties is niet in de Kieswet geregeld. Het vertegenwoordigend orgaan heeft hier meestal zelf regels over opgenomen in zijn Reglement van Orde. Hierin kan bijvoorbeeld staan dat fracties de naam overnemen die stond boven de kandidatenlijst waarop zij zijn gekozen. Als een nieuwe fractie na afsplitsing een nieuwe naam wil, moet dit dus gaan volgens de regels van het vertegenwoordigend orgaan.

Vaak doet een lid van een fractie een schriftelijke mededeling aan de voorzitter van het orgaan als hij of zij zich aansluit bij een andere fractie of als zelfstandige fractie gaat optreden. In het laatste geval geeft het lid ook de naam van zijn eenmansfractie aan de voorzitter door. Hiermee wordt dan vanaf de eerstvolgende vergadering rekening gehouden. Daarnaast kan in het reglement geregeld zijn dat de fractienaam niet in strijd mag zijn met de openbare orde en goede zeden en niet overeen mag komen met een andere fractienaam.

Registreren naam voor volgende verkiezing

De gekozen naam van een nieuwe fractie heeft slechts betekenis voor de zittingsduur van dat specifieke orgaan. Het afgesplitste lid kan een registratieverzoek indienen bij het centraal stembureau voor de betreffende verkiezing, zodat hij of zij bij de eerstvolgende verkiezing onder een bepaalde naam (‘aanduiding’) kan deelnemen aan de verkiezingen. Er moet dan wel sprake zijn van een politieke groepering en een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid.