Kiesraad: belang van onafhankelijke beoordeling geldigheid verkiezingen
Het is belangrijk dat er onafhankelijk beoordeeld kan worden of een verkiezing geldig is verlopen. Dit stelt de Kiesraad in een advies. Het komt niet vaak voor dat er reden is tot het deels of geheel overdoen van een verkiezing (een herstemming). Als daar wel reden voor is, is het van belang dat dit onafhankelijk wordt beoordeeld. De Kiesraad stelt voor om die beoordeling te beleggen bij een (politiek) onafhankelijk orgaan. Of om het mogelijk te maken om bij de bestuursrechter beroep in te stellen tegen de beslissing over de geldigheid van de verkiezing. Hoe dan ook vindt de Kiesraad het van belang de criteria voor beoordeling van de geldigheid van de stemming te verhelderen.
Bij verkiezingen mag nu alleen het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden beoordelen of de stemming geldig was. Bij de Tweede Kamerverkiezing is dit de Tweede Kamer. Als er onregelmatigheden zijn die twijfels oproepen over de geldigheid van de stemming, kan nu (alleen) de Kamer eventueel besluiten tot een herstemming. Beroep instellen bij de bestuursrechter tegen de beslissing over geldigheid van een verkiezing is niet mogelijk.
Hertelling of herstemming
Er zijn in het verkiezingsproces verschillende mogelijkheden om eventuele fouten of onregelmatigheden te herstellen. Sommige zaken kunnen al in en door het stembureau worden opgelost. Maar er zijn ook zaken die het stembureau niet meteen kan verhelpen. Als er onregelmatigheden zijn die de vraag oproepen of er goed is geteld, dus als er twijfels zijn over de juistheid van de uitslag, vindt soms een hertelling plaats. Dit kan het centraal stembureau besluiten. Ook het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden kan daartoe besluiten – in de oude samenstelling. Als er twijfels zijn over de geldigheid van de stemming, kan zoals gezegd (alleen) het vertegenwoordigend orgaan beslissen tot een eventuele herstemming.
Criteria geldigheid
De Kiesraad vindt het van belang dat er criteria zijn om te kunnen beoordelen of een stemming ongeldig is. De consequenties daarvan zijn immers groot. In zo’n geval moet namelijk een herstemming plaatsvinden, op kleinere of groter schaal. Geadviseerd wordt daarom de criteria voor de beoordeling van de geldigheid van de verkiezingen vast te stellen.