Statistisch onderzoek kan helpen om tijdig telfouten op te sporen bij het tellen van stemmen
Met statistisch onderzoek kunnen mogelijke fouten in het telproces bij verkiezingen op het niveau van stembureaus worden aangewezen. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in opdracht van de Kiesraad.
Sinds 1 januari 2023 heeft de Kiesraad mogelijkheden gekregen om eventuele telfouten vóór de uitslagvaststelling op te sporen, te laten controleren en indien nodig te laten corrigeren door gemeentelijke stembureaus. Hierbij maakt de Kiesraad gebruik van controleprotocollen. De Kiesraad gebruikt de uitkomsten van dit onderzoek om deze controleprotocollen verder te verbeteren. Hiermee kunnen bij volgende verkiezingen tijdig meer mogelijke fouten worden gesignaleerd, onderzocht en eventueel hersteld.
Bij iedere verkiezing worden menselijke fouten gemaakt. Met controles op de tellingen worden deze fouten zo goed mogelijk opgespoord, zodat deze onderzocht en eventueel hersteld kunnen worden. Statistische analyses helpen om deze mogelijke fouten op te sporen. Het gaat hierbij om het aantal stemmen op kandidaten.
Verwisselen uitslag van kandidaten van dezelfde partij
Een voorkomende fout is het verwisselen van de uitslag van twee kandidaten van dezelfde partij op het uitslagenformulier. Met een statistische analyse van de verkiezingsuitslagen kan een voorspelling worden gedaan voor het te verwachten aantal stemmen op een kandidaat per stembureau. Grote afwijkingen van deze voorspelling zijn een indicatie van een mogelijke fout. In het onderzoek zien we dat bijvoorbeeld de kandidaten met de nummers 1 en 51 mogelijk zijn verwisseld. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat nummer 51 het eerste nummer op de tweede pagina van het telformulier is. Andere kandidaatsnummers zijn waarschijnlijk verwisseld omdat de namen van de kandidaten op elkaar leken of omdat de nummers dicht bij elkaar stonden (bijvoorbeeld nummer 38 en 39).
Gebruikte uitslagen
Bij het onderzoek is gebruikgemaakt van de uitslagen van de Tweede Kamerverkiezing in 2021 en de Europees Parlementsverkiezing van 2019. De in het onderzoek gevonden mogelijke fouten zouden overigens geen invloed hebben gehad op de verkiezingsuitslag.