Aanpassing Referendumwet wenselijk

De Wet raadgevend referendum bevat onvolkomenheden en weeffouten. Dit constateert De Kiesraad in zijn advies aan minister Plasterk van BZK ter evaluatie van het referendum van 6 april. De Raad bepleit daarom spoedige wijziging van de wet. Zo wordt onder meer voorgesteld om voortaan elektronische indiening van referendumverzoeken mogelijk te maken.

Beeld: ©Kiesraad / Ruud Sies

Ook plaatst de Kiesraad kanttekeningen bij de opkomstdrempel van 30%, het doorgeven van opkomstpercentages op de dag van stemming, en de vormgeving van het stembiljet. Geadviseerd wordt om gemeenten handvatten te geven voor het bepalen van aantallen stembureaus.

Elektronische indiening van ondersteuningsverklaringen

Nu kunnen ondersteuningsverklaringen voor het houden van een referendum alleen op papier worden ingediend. Een methode die ‘buitengewoon omslachtig, niet erg klantvriendelijk, niet efficiënt en niet in lijn met het kabinetsstreven inzake digitale communicatie tussen overheid en burgers’ is. De Kiesraad stelt voor om elektronische indiening mogelijk te maken, met behulp van DigiD. Het maakt een betere controle van verzoeken mogelijk en komt daarmee de betrouwbaarheid van het proces ten goede.

Opkomstdrempel en opkomstcijfers

Een kritische kanttekening wordt in het advies geplaatst bij de huidige opkomstdrempel van 30%. De manier waarop die thans in de wet vorm is gegeven, leidt tot het onbedoelde en ook ongewenste effect van verwarring bij voorstanders van de wet waarover het referendum gaat: wel of niet gaan stemmen. Geadviseerd wordt verder om expliciet te maken of het tussentijds openbaar maken van opkomstcijfers wel of niet is toegestaan. Het is aan de wetgever om op dit punt duidelijkheid te verschaffen, aldus de Kiesraad

Aantallen stembureaus

Het is geen goede zaak dat kiezers in de ene gemeente meer moeite moeten doen om te kunnen stemmen dan in andere. De Kiesraad is er daarom voorstander van dat de rijksoverheid gemeenten handvatten biedt voor de instelling van aantallen stembureaus bij verkiezingen en referenda.

Vormgeving stembiljet

Het is wenselijk dat het stembiljet bij referenda niet langer, zoals nu, wordt vastgesteld door de minister van BZK, maar door een onafhankelijke instantie als de Kiesraad. Dit ter voorkoming van discussies over de vormgeving van het stembiljet. Verder wordt gepleit voor onderzoek naar de optie van een ‘blanco’ stemvakje op het stembiljet.

Beroepsmogelijkheid

De huidige wet biedt onvoldoende reële mogelijkheden voor het instellen van beroep tegen besluiten van de Kiesraad over de toelating van inleidende en definitieve referendumverzoeken en de vaststelling van de uitslag van een referendum. Reden voor de Raad om een uitbreiding van de kring van beroepsgerechtigden te bepleiten tot: belanghebbenden én iedere kiezer.