Controleprotocollen verkiezingsuitslag vastgesteld
De Kiesraad heeft de controleprotocollen gepubliceerd die worden gebruikt bij de Europees Parlementsverkiezing van juni 2024. Hiermee wordt de correcte werking van de Ondersteunende Software Verkiezingen gecontroleerd en kunnen eventuele fouten in de stemopneming tijdig worden opgespoord. Het controleprotocol voor het centraal stembureau is uitgebreid met een controle op mogelijke omwisselingen van het aantal stemmen op kandidaten en de controle om opmerkelijke uitslagen op te sporen is aangescherpt.
Uitbreiding controles centraal stembureau
Het controleprotocol voor het centraal stembureau bepaalt in welke gevallen het centraal stembureau een gemeentelijk stembureau verzoekt nader onderzoek of een hertelling te doen. Bij een verschil tussen het aantal toegelaten kiezers en het aantal getelde stembiljetten van meer dan 2% of meer dan 15 stemmen, vraagt het centraal stembureau het gemeentelijk stembureau om nader onderzoek te doen. Bij de Tweede Kamerverkiezing van 2023 werd gekeken naar het aantal verklaarde verschillen. Met deze wijziging worden stembureaus met een groot aantal onverklaarde verschillen ook als opmerkelijk aangemerkt.
Daarnaast controleert het centraal stembureau nu ook op een eventuele omwisseling van stemmen op kandidaten binnen een lijst. Met een statistische analyse van de verkiezingsuitslagen wordt een voorspelling gedaan over het te verwachten aantal stemmen op een kandidaat per stembureau. Bij grote afwijkingen van 10 keer meer en 10 keer minder stemmen dan verwacht vraagt het centraal stembureau aan een gemeentelijk stembureau om nader onderzoek te doen. Deze analyse helpt om tijdig telfouten of overschrijffouten te signaleren, onderzoeken en eventueel herstellen.
Controles werking OSV2020
De controleprotocollen voor de gemeentelijk stembureaus, hoofdstembureaus en nationaal briefstembureaus bepalen dat de totalen die berekend zijn met behulp van Ondersteunende Software Verkiezingen van drie willekeurige lijsten handmatig nageteld worden. Gemeenten publiceren het verslag waarin ze verklaren dat het protocol is uitgevoerd op de website. Het centraal stembureau controleert de juiste werking van de software- door alle lijsttotalen én de berekening van de zetelverdeling handmatig te na te rekenen. Deze controles horen bij de waarborgen in het verkiezingsproces. Het garandeert dat de papieren uitslag hetzelfde is als het digitale bestand.